Şeyx Sənan (dram)/Dördüncü pərdə
| ←Üçüncü pərdə | Şeyx Sənan. Dördüncü pərdə Müəllif: Hüseyn Cavid |
İlavə→ |
İkinci pərdənin səhnəsində olduğu kibi, yol üzərində küçük bir balkon... Qarşıda çiçəkli bir baqça; mayıs... Pazar günü... Pərdə açıldıqda dört-beş dəliqanlı gürcü sərxoş bir halda yoldan keçərlər. Bunlardan biri öndə çalğı çalar, biri də tuhaf və gülünc vəziyyətlərlə oynar, digərləri isə əl çalarlar. Nina balkona çıqıb onları tamaşayə dalar. Dəliqanlılar çalıb oynadıqları halda uzaqlaşıb gedərlər. Bu sırada Xumar da çıqar.
Nina
(Xumara)
Daima evdə sanki bir dutsaq...
Nə olur bir çıqıb hava alsaq!?
Şimdi var hər gönüldə zevqə həvəs,
Çalar, oynar da əylənir hər kəs.
Baq, cihan həp gülümsüyor, bir baq!
Sən fəqət, sən bu feyzdən pək uzaq...
Xumar
Bəni sən hiç məlamət etmə, gülüm!
Hər nə yapsam açılmıyor gönlüm.
Şu dilara, sevimli mənzərələr
Artırır bəndə sanki hüznü kədər.
Bu sırada öncə əlvan geyinmiş qızlar və çocuqlar, sonra dəliqanlılar, nəş’əli, munis bir ahənglə şərqi çağıra-çağıra gəlib keçərlər.
Q ı z l a r v ə ç o c u q l a r
Açmış mənəkşə, sünbül,
Xəndan olur qızılgül;
Ötdükcə, sanki bülbül
Rəqs etdirir xəyali...
D ə l i q a n l ı l a r
Hərdəm günəş gülümsər,
Süslər cihanı yeksər;
Məczub edər sərasər
Ənzari-əhli-hali...
Q ı z l a r v ə ç o c u q l a r
Dünya tərəblə dolmuş,
Bir parça cənnət olmuş,
Hər ruh nəş’ə bulmuş,
Hər qəlb açıq, səfali...
D ə l i q a n l ı l a r
Hər gözdə bir məhəbbət,
Hər yüzdə bir səadət;
Həp əhli-zevqü işrət
Sərməstü laübali...
Bu anda sür’ətli bir surətdə kilisədə çalınmaqda olan çan səsi eşidilməyə başlar.
Xumar
Nina, baq, İştə dinlə çan səsini,
Dinlə ömrün şikəstə naləsini.
Xalq bir yanda şərqilər çağırır,
Çalar, oynar da, həp gülər, bağırır,
Başqa bir yanda bir zavallı fəqət
Zevqi-dünyayə həp qalır həsrət.
Sarsılır cümlə əqrəbası onun
Daima yaslı, daima məhzun...
Nina
Sən məraq etmə, hiç sıqılma, Xumar!
Çünki bir fərd ölür də, dördü doğar.
Xumar
Doğar, amma doğub doğurmaqdan
Nə çıqar sanki!?
Nina
(yola baqaraq)
İştə gəldi baban!
Xumar
(papası babası ilə bərabər görüncə, istikrahla)
Şu papas, ah! Pək xəyanətkar,
Yenə bəsbəlli bir xəyanəti var.
Hər ikisi içəri girər, təkrar çan səsi eşidilir.
Papas
İştə baq, dinliyormusun, Platon?
P l a t o n
Yenə kimdir ölən?
Papas
Zavallı Simon.
P l a t o n
Ah, yazıq! Söylə bir, nə oldu? Nasıl?
Papas
Aşiq olmuş Xumarə tam iki yıl,
Ağlayıb sızlamış... fəqət naçar,
Aqibət vermiş intiharə qərar.
P l a t o n
Pək yazıq!.. Başqa bir yigitti Simon.
Papas
Hələ biçarə Anton, a-h, Anton!..
Sanki bitmiş də, yoq həyat onda,
O da er-gec olur Xumarə fəda.
P l a t o n
Şeyx Sən’anı mütməin etdim,
Çarə yoq, söz verib yəmin etdim.
Papas
Bulunur şeymi öylə bir evlad!
Qızı bədbəxt edərsin, etmə inad!
P l a t o n
(laübali qəhqəhə ilə)
Pək tuhaf!.. Kim? Xumarmı?! Pək yanılış...
Fərq yoq, onca bir demək yaz-qış.
Həp müsavidir, onca hüznü nəşat,
Onca birdir əvət, həyatü məmat.
Papas
Anlamam bən nədir bu lafü gəzaf
Platon, səndə yoqmudur insaf?
P l a t o n
(Papasın qolundan tutaraq)
Pək gözəl... Anladım məramını, gəl!
Dinləriz hər nə olsa hökmi-əzəl.
Hər ikisi içəri girər. Bu sırada Şeyx Sən’an zində və nurani bir sima ilə, fəqət saçı, saqalı büsbütün ağarmış, əlində bir çoban dəgnəgi olduğu halda bağça tərəfində görünür, ağır və düşüncəli adımlarla balkona doğru ilərləməyə başlar. Bu anda Xumar da balkona çıqar. Şeyx Sən’an Xumarın qarşısında duraraq mə’nalı və söz söyləyəcək bir baqışla baqıb durur.
Xumar
Yoqsa bir xahişinmi var, Sən’an?
Hər nə qəlbində varsa, eylə bəyan...
Şeyx Sən’an
Söylə, ey aşinayi-vicdanım!
Söylə, sən söylə, nazlı sultanım.
Söylə, sən söylə... bəndə taqət yoq,
Bir də zənnimcə ərzə hacət yoq.
Bəllidir çünki səncə hər halım,
Çünki sənsin pəriyi-amalım...
Xumar
(nazikanə)
Fikriniz pək dumanlı, pək mübhəm...
Nə demək istiyorsunuz, bilməm?..
Azacıq sükut.
Serğo
(gələrək, Şeyx Sən’anə)
Soruşub bir yığın sarıqlı adam,
Səni, şeyxim, arardı biaram.
Qaliba həpsi əski yoldaşlar,
Azacıq sonra həp gəlir də çıqar.
Şeyx Sən’an
(hiddətli və usanmış bir halda)
O domuzlar ki, otlatır Sən’an
Şübhəsiz, fərqi yoqdur onlardan.
İstəməm görmək, istəməm... Sən get,
Yolda qandır, çevir, həmən dəf’ et!
Serğo dərhal uzaqlaşıb gedər.
(pərəstişkaranə bir vəziyyətlə)
Bir düşün!.. Nazənin, sevimli Xumar!
Bəllidir İştə səncə həp əsrar.
Getdi uğrunda dinü imanım,
Getdi həp fəzlü şöhrətim, şanım.
Unutub cümlə hökmi-Qur’anı,
Oldum axırda bir domuz çobanı.
(başını açaraq)
Saqalım, həp saçım ağardı bütün,
İki yıldır ki, gülmədim bir gün.
Bəni yalnız yaşatdı bir rö’ya,
Öylə rö’ya ki, datlı bir xülya...
Dərdi-həsrətlə daima yanaraq,
Yaşadım bir xəyalə aldanaraq.
Söylə, əmrin nədir, gözəl mələgim?
Hədər olsunmu şimdi həp əməgim?
Xumar
(səmimi və mütəəssir)
Möhtərəm şeyx!.. Ey böyük Sən’an!
(artıq sözünə dəvam edəməz)
Şeyx Sən’an
Söylə, ruhum! Düşünmə, söylə, aman!
Söylə, əsla çəkinmə, söylə, Xumar!
Bəndə hər əmrə qarşı hörmət var.
Məzhər olduqca hər xitabinə bən,
Keçərim sanki kəndi-kəndimdən.
Söylə, güldür bu ruhi-nalanı,
Gül, sevindir bu qəlbi-giryanı,
Bana səndən gəlirsə qəhrü itab,
Yenə gönlüm edər qəbulə şitab.
Sənin uğrunda məhv olub getmək
Ən böyük bir səadət olsa gərək...
Bu sırada P a p a s , P l a t o n və N i n a balkona çıqarlar.
P l a t o n
(Xumarə)
Yenə Sən’an nə istiyor əcəba?
Şeyx Sən’an
Tək vəfa istərim də, və’də vəfa.
Papas
Nə demək istiyorsun? Izah et!
Şeyx Sən’an
(azacıq hiddətli və e’tinasız)
Sana race deyil sözüm, keç get!
Papas
(Platona)
Zənn edərsəm şu dərbədər məcnun.
Şeyx Sən’an
(zəhrxənd ilə)
Xəlqi məcnunlar ədd edər məcnun.
P l a t o n
Soralım bir Xumarə...
Papas
Olmaz, inan,
Xayır, əsla bu işdə yoq imkan.
Şu hərif çünki tutmamış sözini,
İzliyormuş həp əski yol-izini.
P l a t o n
Nə diyorsun, canım!?
Papas
Əmin olunuz,
Görmədim böylə Tanrısız, yolsuz,
Yenə Qur’an oqur, namaz qılar,
Yenə islamə qarşı hürməti var.
Şeyx Sən’an
(Platona)
Həp yalan, iftira!.. Inanma, saqın!
Papas
(hücum ilə şeyxin göksünü açaraq)
Hanı, göstər nə oldu, nerdə xaçın?
(xaçı bulamayınca, qayət hiddətli)
İştə gördünmü? Sayğısız, xain!
Varmıdır sanki səndə məzhəb, din?
Şeyx Sən’an
(zəhrxənd ilə)
Arif ol, arif!.. Atma vicdanı,
Ara qəlbində dini, imanı.
(Papasın göksündəki böyük xaça işarətlə)
Zahirin pək gözəl, fəqət nə çıqar?
Oynaşır batinində şeytanlar.
Papas
(şaşqın və hiddətli)
Ah, sus!.. Insan qılıqlı şeytan, sus!
Şeyx Sən’an
Sanki bən susdum, öylədir əfsus.
Papas
Haydı, get! Burda durma, get, dəf’ ol!
Get! Əvət, başqa bir pənah ara, bul.
Xumar
A-h!
P l a t o n
(Papasa)
Gəl, gəl!.. Zavallı şeyxi bıraq!
Papas
(Şeyx Sən’ana)
Get, çəkil, durma!.. Sərsəri, alçaq!
Şeyx Sən’an
A-h, alçaqmı? Sərsərimi?!.
Papas
Əvət,
Sana layiq cəza budur əlbət...
Dərhal Xumar ilə Platonu yaqalar, bərabər içəri girərlər. Yalnız Nina dışarıda qalıb şaşqın bir halda düşünüb durur.
Şeyx Sən’an
(Xumarın getdiyini görüncə, suzişli və məcnunanə)
Getmə, gəl!.. Nazənin Xumarım, gəl!
Daha yoq səbrü ixtiyarım, gəl!
Bitdi, məhv oldu bənligim, heyhat!..
Bəndə yoq qeyri arizuyi-həyat.
Getdi, həp söndü, getdi hər əməlim,
Gözəlim! Gəl də bir vida edəlim.
Gəl!.. Aman, gəl!.. Gecikmə gəl, mələgim!
(geri çəkilib yol üzərində münfəil və mütəhəssir bir halda baqaraq)
Əlvida!.. Əlvida!.. Gözəl mələgim!..
(mütərəddid və məcnunanə adımlarla sağ tərəfdən çəkilib gedər.)
Xumar
(çıqaraq, Ninaya)
Nerdə Sən’an? Nə oldu?
Nina
Getdi, Xumar!
Getdi, məcnuni-eşqin etdi fərar.
Xumar
O böyük qəlbi qırdılarmı?.. Aman,
Onu təhqir edən nasıl insan?
(yola doğru enərək, şeyxin getdiyi tərəfə)
Ey böyük şeyx! Ey böyük Sən’an,
Azacıq bəklə, getmə, getmə, aman!..
Həmən qoşaraq şeyxi izlər, Nina kəndisi də Xumarı izlər. Bu sırada Özdəmirlə Oğuz öndə olaraq Ş e y x H a d i , bütün şeyxlər və müridlərlə bərabər yolun sol tərəfindən çıqarlar.
Ümum
(həyəcanlı bir ahənglə)
Nerdədir? Nerdə rəhbəri-vicdan?
Söyləyin nerdə qibleyi-iman?
Şeyximiz nerdə, nerdədir Sən’an?
Söyləyin nerdə Kə’beyi-irfan?..
Papas
(Platonla bərabər balkona çıqaraq)
Kimi istərsiniz? Nə var, nə xəbər!?
Ümum
Şeyx Sən’anı lütf edib göstər!
Papas
Kim bilir nerdə şeyxiniz? Əl’an
Dəf’ olub getdi, burda yoq Sən’an!
Ümum
(həyəcanlı və sarsılmış bir halda papasa)
Sana layiqmi böylə bir tə’bir,
Şeyxi həddinmi eyləmək təhqir?
Sana layiqmi böylə bir həzyan?
Bir düşün, bir düşün, səfil insan.
P l a t o n
Arqadaşlar, qüsurə baqmayınız,
Azacıq burda bəkləyin yalınız,
Şimdi nerdəysə şeyxiniz Sən’an,
Gəlir əlbət... gəlir çıqar əl’an.
Q ı z l a r , ç o c u q l a r və d ə l i q a n l ı l a r bir yerdə qarışıq səslə təranəsaz olaraq gəlirlər. Hər kəs onlara mültəfit olur.
Açmış mənəkşə, sünbül,
Xəndan olur qızılgül,
Ötdükcə sanki bülbül,
Rəqs etdirir xəyali...
Bu sırada Nina böyük bir təlaş ilə sağ tərəfdən qoşub gəlir və hər kəsin nəzərdiqqətini cəlb edər.
Nina
Getdi, eyvah, getdi, getdi Xumar,
O da Sən’anə uydu, etdi fərar.
P l a t o n
(böyük bir hiddətlə papasa)
İştə gördünmü? Sayğısız budala!
Bəni aləmdə eylədin rüsva...
Papas
(yoldan keçən gürcülərə)
Düşünün bir nə söylüyor Nina,
Daha durmaqda varmı bir mə’na!?
Gürcülər
Fürsət əldən çıqar, həmən gedəlim.
(Dərhal qoşub gedərlər.)
Şeyx Hadi
(yanındakılara)
Gedəlim, biz də şeyxi dərk edəlim.
Ümum
Gedəlim, haydı durmayın, gedəlim!
Gedəlim, şeyxə can nisar edəlim...
Onlar da həyəcanlı və sür’ətli adımlarla gürcüləri izlər. Artıq son beyt bitmək üzrə ikən pərdə qapanmış olur.
Qürub zamanı, bir tərəfdə Kür nəhri, bəridə, Kür boyunca yalçın bir qaya... Kənarda,qayanın ta ötəsində bir ormancıq... Görünməz tərəfdən qayanın təpəsinə yol varsa da, səhnə tərəfi fəqət bir uçurumdan ibarətdir. Pərdə açıldıqda, uzaqlarda, səhrayi və məhzunanə bir çoban düdügü iniltisi ruhları məczub edər.
Şeyx Sən’an əlində dəgnək, başı açıq, saçları dağınıq, düşüncəli və yorğun bir halda qaya başında görünür. Ağır-ağır nəfəs alır, bir qaç adım ataraq dönüb geri baqar. Bir-iki dərin ah çəkib yeniylə alnının tərini silər. Bu sırada ixtiyar, nurani Dərviş ağaclıqdan çıqar. Şeyx Sən’anı bu halda görüncə istehzalı bir baqışdan sonra laübali və ağır qəhqəhələrlə gülər. Şeyx isə ürkək bir tevr ilə Dərvişə baqmağa başlar.
Dərviş
Nə qiyafət bu! Söylə, söylə nə var?
Nerdə əvvəlki şeyxlər, xocalar?
Söylə, ey şeyxi-dərbədər, bu nə hal?
Nerdə əvvəlki ehtişamü cəlal?
Şeyx Sən’an
(yan tərəfə baqaraq, əlilə Dərvişə göstərir)
Yalınız şeyxlər deyil, hətta
Şimdi baq, izliyor papaslar da.
Bana olmuş cihan pərəstişkar,
Şimdi pək başqa bir cəlalım var.
Sanma islamə rəhbərim tənha,
Peyrəvimdir xıristiyanlar da.
Dərviş
(Şeyxin göstərdiyi tərəfə baqaraq, heyrətlə)
Bu gəliş bir hücumu andırıyor,
İştə baq, yoqmu səndə əqlü şüur!?
Həpsinin yüz-gözündə qan coşuyor,
Həpsi bir intiqam için qoşuyor.
Şeyx Sən’an
(diqqətlə baqaraq)
A-h, əvət, həpsi bivəfa, qəddar...
Qoşuyor, həm də önlərincə Xumar!
Dərviş
Bir səbəbsiz deyil bu hiddətü kin?
Şeyx Sən’an
İxtilaf, ixtilafi-məzhəbü din...
Dərviş
(yarım qəhqəhə ilə)
İştə gördünmü din nələr doğurur?
Nə bəlalar, nə fitnələr doğurur?
Din bir olsaydı yer yüzündə əgər,
Daha məs’ud olurdu cinsi-bəşər.
Şeyx Sən’an
(uzaq üfüqlərə doğru, dəhşətli və yaralı bir ahənglə)
Şeyx, ya şeyx, gəl də seyr eylə,
Yandım atəşdə kəndi rə’yimlə.
Bən qulaq vermədim dəgərli sözə,
Həp qadından gəlir nə gəlsə bizə.
Dərviş
(mütəbəssim)
Şu xəyali xitab əcəb kimədir?
Şeyx Sən’an
Ah, sağ olsaydı şimdi Şeyx Kəbir,
Ataraq seyr edərdi pək ələni,
Kəndi mö’cüznüma kəramətini.
Dərviş
Baqma, şeyxim, şu hali-pürqəminə,
Giriyorsun həqiqət aləminə.
Fəzli-həqq runüma kəmalında,
Parlıyor nuri-həqq cəmalında.
Səndə bir əhli-hal əlaməti var,
Səndə əl’an Xuda qiyafəti var.
Şeyx Sən’an
(usanmış bir tevr ilə)
Söylənib durma, sən də get, dəf ol!..
Get də bir başqa sayğısız ara, bul!
Əlverir, istəməz şu mevhumat,
Getdi, məhv oldu bənliyim, heyhat!..
Bəni sən eylədin bu dərdə düçar,
Get, çəkil, durma...
(Xumarın gəldiyini görüncə)
Ah, Xumar, Xumar!
Niyə gəldin? Deyil bu illətsiz?
Bəni məhv eyləməkmi niyyətiniz?
Xumar
(yaqlaşaraq)
Şeyx, ya şeyx! Durma, gəl qaçalım,
Gəl, aman, gəl qaçıb da qurtulalım.
Şeyx Sən’an
(sərsəmcə)
Ah, bəndən nə istiyorsun? Get!..
Xumar
(bir az daha yaqlaşaraq)
Möhtərəm şeyx! Inadı gəl tərk et.
Dərviş
Fəzlədir, şeyxim, öylə bir təhqir,
Daha kafi... Nədamət əfv edilir.
Xumar
Əvət əfv et, qüsurə baqma, aman!
Səndədir könlüm, a-h, səndə... inan!
Pək müqəddəsdir İştə bəncə sənin
Hər şeyin, həp təriqətin, dinin.
Şeyx Sən’an
(Xumarın saçlarını oqşayaraq)
Bəni xatırlayıb da gəlmişsin,
Görünür bivəfa deyilmişsin.
Dərviş
(qafasını oynataraq, yarım qəhqəhə ilə)
Bə’zi dilbər mələklərin, Sən’an,
Halı bir kölgədən seçilməz, inan.
Onu tə’qibə başlayınca qaçar,
Yüz çevirsən, həmən peşincə uçar.
Təkrar mə’nalı bir tərzdə qafasını oynataraq laübali adımlarla çəkilib gedər. Şeyxi düşüncə, Xumarı heyrət alır. Bu sırada yan tərəfdən Özdəmirlə Oğuz, bütün şeyxlər və müridlər qoşaraq gəlirlər. Şeyx Sən’anı qayanın təpəsində görüncə.
Ümum
İştə şeyx, İştə möhtərəm Sən’an!
Sana çoq-çoq şükür, böyük Yaradan!..
Şeyx Sən’an
(heyrətli və istehzalı bir təbəssümlə)
Sərsərilər, zavallı şaşqınlar!
Gediniz, haydı, haydı, azğınlar!
Şeyx Hadi
(Şeyx Sən’anın saç-saqalının ağardığına diqqət edərək)
Həp dəyişmiş sevimli siması.
Şeyx Sədra
(Sən’anə)
Şeyxim, en gəl, xətərlidir orası.
Şeyx Sən’an
Yüksələn məhv olur, fəqət enməz!
Nuri-həqq daima yanar, sönməz!
Şeyx Hadi
Şu soğuqluq, şu iğbirar nədən?
Şeyx! Unutdunmu yoqsa bizləri sən?
En gəl, en gəl! Ziyarət eyliyəlim,
Sana həp macərayı söylüyəlim.
Şeyx Sən’an
Xayır, alçalmam, istəyən gəlsin,
Bəni hər kim sevərsə, yüksəlsin.
Əbülüla
Şeyxim, əfv eylə, çünki mə’zuruz,
Qürbət eldir, yol-iz nə, bilmiyoruz.
Şeyx Sən’an
Kim yol-iz bilmiyorsa, dəf’ olsun,
Bəni ancaq bu hal edər məmnun.
Oğuz
(Şeyx Hadiyə)
Başqa bir yol da var, gəlin gedəlim.
Şeyx Hadi
Gedəlim, haydı, şeyxi dərk edəlim.
Ümum
(Oğuzu izləyərək)
Durmayın, durmayın... Haman varalım,
Gedəlim, bəlkə şeyxi qurtaralım.
Qoşub gedərlər.
Xumar
(ətrafa baqaraq böyük bir təlaş ilə)
Qaçalım, şeyx, gəldilər, qaçalım,
Gəldilər həp bizimkilər, qaçalım.
Şeyx Sən’an
Baq, Xumar! İştə hər tərəf uçurum...
Xumar
İstəsən bən səninlə məhv olurum.
Papas və P l a t o n öndə olaraq, gürcülərlə bərabər qayanın üzərində görünürlər. Xumar “ah!” deyə Şeyx Sən’anın qolları arasına sığınır, gürcülərdən bir-ikisi hücum etmək istər.
Papas
(gürcülərə)
Azacıq səbr edin...
(Xumara)
Xumar! Xumar!
Sana layiqmi böylə bir rəftar?
Bir düşün, bir düşün, nə yapdın sən?
Yüz çevirmişmidir Xuda səndən?
(Şeyx Sən’ana işarətlə)
Ah! O, insan qılıqlı şeytandır,
Ayrıl ondan, o, xain insandır!
Xumar
Bu təmənnayı bir də etmə, saqın!
Can cəsəddən rəvamı ayrılsın!?
P l a t o n
Qəhr olursun, Xumar, inan!.. Həm də
Bəni bədnam edərsin aləmdə.
Şeyx Sən’an
(istirham ilə, Xumarə)
Get, babandır, Xumar, itaət qıl!
Hər nə əmr etsə dinlə, hürmət qıl!
Xumar
İstəməm, şeyxim, iltiması bıraq,
İstəməm, sənsiz istəməm yaşamaq.
Papas
(batmaqda olan günəşi Xumara göstərərək)
Baq, qızarmış günəş, səbəb var ya!
Utanıb qaçmaq istiyor... Guya
O da qızğın sənin zəlalətinə,
O da küskün sənin bu halətinə.
Xumar
(acı təbəssümlə)
Bən də əl’an əvət, enib gedərim,
Başqa bir kainatə əzm edərim.
Şeyx Sən’an
(Xumarı qolları arasına alaraq)
Enməyiz, enməyiz, xayır, yalınız
Ərşi-ə’layə yüksəlib uçarız.
Uçarız həqqə doğru bərqasa,
Netəkim uçdu həzrəti-Isa.
Papas
(hiddətlə, gürcülərə)
Nə durub bəkliyorsunuz əcəba?
Daha baqmaqda yoq səmər əsla.
Gürcülərdən bir qısmı hücum etmək istər, bu sırada Şeyx Hadi yanındakılarla bərabər qoşub gəlirlər.
Özdəmir
(hücuma hazırlaşan gürcülərə)
Dur, dur, əl saqla!..
Oğuz
Dur!
Şeyx Hadi
Nə var?
Papas
Sən’an
Qızı tərk etmiyor...
Şeyx Hadi
(heyrətlə)
Tuhaf vicdan!..
Şeyx Sən’an Xumarə talibdir,
Xumar ondan ziyadə rağibdir.
(Şeyx Sən’ana doğru yaqlaşaraq)
Şeyx Sən’an
Yaqlaşma, dur... Çəkil, asi!
(Parmağilə xəyali bir dairə yaparaq)
Çünki Beytülhəram demək burası,
Daxil olmaq yasaqdır əğyarə.
Sən ki, məhrəm deyilsin əsrarə!
Şeyx Mərvan
(bir adım iləriləyərək)
Şeyx!
Şeyx Sən’an
Dəf ol, çəkil... Səfil, abdal!
Papas
Allah, Allah! Nədir bu müdhiş hal?!
Şeyx Sən’an
(Xumarə)
Söylə, əmrin nədir?
Xumar
Xilas olmaq!
Şeyx Sən’an
(arqadakı nəhri göstərərək)
Uçurumdur pənahgah ancaq.
P l a t o n
(təlaş və həyəcan ilə)
Aman, Allah, bıraqmayın...
Xumar
(Şeyx Sən’ana)
Qaçalım...
Şeyx Sən’an
(nəhrə doğru baqaraq)
Uçalım, haqqa doğru, gəl uçalım!
P l a t o n
Ah, Xumar!
Xumar
Əlvida!..
Şeyx Sən’an
Ya Allah!..
Hər ikisi əl-ələ verib nəhrə atılarlar.
Gürcülər
Getdilər...
Ş e y x l ə r v ə m ü r i d l ə r
Uçdular...
P l a t o n
Aman, eyva-h!..
(deyə biixtiyar nəhrə atılmaq istər. Oğuz mane olur.)
Papas
(hiddətlə)
Platon!
P l a t o n
Ah! Getdi, getdi...
Papas
(soğuqqanlı)
Bıraq!
P l a t o n
(çılğın bir halda)
İştə sənsin səbəb... Rəzil alçaq!
(Xəncərlə papasa hücum edər, gürcülər mane olur)
Şeyx Hadi
(nəhrə tərəf baqaraq)
Gedəlim, bəlkə var ümidi-nicat...
Ş e y x l ə r v ə m ü r i d l ə r
Gedəlim...
Gürcülər
Haydı, durmayın!..
P l a t o n
(məyus)
Heyhat!..