Məqbər

Məqbər (1885) Müəllif: Əbdülhaq Hamid Tərxan

“MƏQBƏR”dən

Eyvah!.. nə yer, nə yar qaldı,
Könlüm dolu ahu-zar qaldı.
Şimdi buradaydı getdi əldən,
Getdi əbədə gelib əzəldən
Mən getdim, o xak-zar qaldı
Bir guşədə tar-mar qaldı
Baqi o ənisi-dildən, eyvah,
Beyrutda bir məzar qaldı.
Nerde arayım o dilrübayi?
Kimdən sorayım o binəvayi?
Bildir mənə nerdə, nerdə, ya Reb?
Kim atdı məni bu dərdə, ya Rəb?
Derlər ki, unut o aşinayi,
Getdi tutaraq rəhi-bəqayi
Sığsınmı xəyalə bu həqiqət?
Görsünmü gözüm bu macərayi?
Sürətlə nasıl dəyişdi hahm?
Almaz bunu hövsəlem, xəyalım.
Bir şey görürəm məzara bənzər,
Baxdıqca alır, o yarə bənzər,
Şəklerlə güzar edər xəyalım,
Artar yenə matəmim, melalım,
Bir sədmeyi-inqilabdır bu,
Bilməm ki, yaxmmıdır zəvalım.
Fikrim kimi nitqi - bizəbansan
Hüsnün görünür də, sən nihansan
Hüsnündə nəhiftədir vücudun,
Ruhum kimi məndədir surudun,
Sən malikeyi səfayi cansan
Əsran vücuda bir nişansan
Təcsiz qılınsa mən baxarkən
Bir başqa gözəldə sən əyansan.
İmkan bulamaz ya heç bu surət
İnsan bu ya gər olub da qismət
Bir başqa üzə gülər ikən mən
Zənn etmə bunu məhəbbətimdən
Bil ki, sənedir o ərzi - həsrət
Ondan səni istəməkdir əlbət.
Məluf sənin həqiqətinlə
Eylərmi gönül məcazə rəğbət.
Çıx Fatimə ləhdidən, qiyam et,
Yadımdakı halına davam et,
Getm etmə bu razı, soylə bir söz...
Men istərəm oylə bir söz,
Güllər kimi meyli ibtisam et,
Daği-dile çarə bul, məram et!
Bir dadlı baxışla, bir gülüşlə
Əyyami-həyatımı tamam et.
Məqbermi, nədir bu gördüyün yer?
Ya boylə rəvamı cayi dilbər?
Bir təcrübədir bu,biylədir bu...
Yox, məhvimə bir vesilədir bu. .
Baxi bäx nə dəyişmiş ol simənbər
Gül çöhresi bax ne yolda məqbər
Nifrin, bu siyah bəxtə nifrin,
Fəryad bu hale'ta bu məşhər.' ’
Ya Rəb, mənə bir mələk eyan ei,
Bir də məni oylə imtahan et.
Doğsun göreyim o mah yerdən
Nuran çıxa ey ilah yerdən.
Meqsudi-Həyat dər-miyan et
Ferdayi-beşer nədir, bəyan et.
Ya fikrimi rahuna qıl isal
Ya ruhumu xakinƏ ravan et.
Öldünsə de ber-həyat idin dün,
Öldün, mənə vermə yoxmu bir ün?
Öldün, nasıl eyləyim təhəmmül?
Öldün, ölüm eyləyir təşəkkül.
Öldün, sənədir bir ömr düşkün.
Qəbrin nəzərimdə məndən üstün.
Sən öldün, ölüm gözəl deməkdir.
Ölsəm yaraşır qeminlə hər gün.
Her yer qaranlıq, pürnur o mevqi,
Meqribmi, yoxsa Meqbərmi, ya Rəb?
Ya xabigahi dilbərmi, ya Rəb?
Röya deyil bu, eyniylə vaqi.
Bir gülşən olmuş bax bu xarebə
Əbru səhərmi düşinüş türabə?
Yanmmı məftun? Aymı tutulmuş?
Bax, bax bu sönmüş nuri nigaha!
Qəbri çiçəkdən bir türbə olmuş,
Dönmüş o türbə bir haclagahə.
Bir haclagaha döndüysə türbən
Aç qoynunu aç, məşuqinəm men!
Bir gün dedi iztirab içinde:
7- Men ölməyə gəlmişəm bu
Hində — Ölmək — dedi, qəhqəhəylə güldüm
Duydum ki, feqet içimdən öldüm.
Etdik biz o anda nimzində
Nifrətlə vida Hindü Zində
“Qaldımmı — demişdi yolda bir güri,
— Hindistamn denizlərində?”
Keçdik kanalı bu yolda mebhud
Xuni ciyər oldu cürəvü qut
Olmuşdu həyatı əmri-mevqut
Manəndi üfiiq görükdü Beynıt
Bilməm ki nə oldu, keçdi bir guh,
Sordum onuzahir oldu tabut...
Tabut! O rəhnümayi-məqbər, Tabut!
O heykəli-mükəddər, Tabut!
O xatibi-summü əbkəm, Tabut!
O bürudəti-mücəssom, Tabut!
O sükuti-pay-der sər Tabut!
O müsibəti-mükərrər,
Tabut! O vəhşəti-müənnid,
Tabut! O məqbəri-səfərbər...
Səfil səmavəti cay edinsin
Təşrih olunub əcəl təpınsin
Min vəlvələ, min qiyamet olsun,
Min zəlzələ, bir inayət olsun
Məhşər tozaraq məzara minsin
Çarpıb kürələr qınlsm, ensin
Yağsın nəsi varsı kainabn
Lakin bu dərin sükut dinsin!..
Mən neyləyəlim böyüksə dövran,
Teqsiri nədir kiçiksə insan?
Kar etmədi verdiyim dəvalar
Keçdi yerə etdiyim dualar.
Gördük səni ey hakimUmütleq
Ey xəstələrə verən şefalar...
Dəndan nə bilir qidayi-ruhi
Məqbər nə bilir səfayi-nıhi
Ol əqldən üstüxan nə anlar
Bilməzsə məkan, məkan nə anlar?
Sənsiz bulan intihayi-ruhi,
Bir zərrə göriir fəzayi-ruhi
Olmazsa vücud ilə bərabər,
Mən neyləyəyim bəqayi-ruhi?
Həsna mələyim ki, etdi rəhlət
Söylərdi bütün Iisani-ismət.
Kim elsinənin odur bihini
Ən ruhşünası, dilnişini.
Hinduya da eylemişdi rəğbət
Türkiyə isə verirdi ziynət.
Anlardı nə dersə bir fransız
Eylərdi bir ingilislə söhbət.
Ya qəhvə, ya çay içərdik erkən,
Qalxıb piano çalardı; derkən,
Oynardı çocuqlanm bərabər,
Sonra — bu da bəlkə rəqsə bənzər!
Birdən odama fərar edib mən
Həmd eylər idim buna içimdən.
Artıq kəsəyin, yetər, fəğanı
Ərvaha toxunmasın ziyam
Bir ah ki, candan eyləyir cuş
Artıq ona kəndim eyləyim guş.
Mədfən olayım ona, caham
Fövqündə tavaf edə ravam.
Artıq qalayın sükut içində,
Fikr etmək üçün o yari-cam.

Azərbaycan dilində

Heyhat, nə yer, nə yar qaldı
Könlümdə ahu-zar qaldı.

İndi burdaydı, getdi əldən,
Getdi əbədə gəlib əzəldən.

Türkcə

Eyvah ne yer ne yar kaldı,
Gönlüm dolu ah u zar kaldı.

Şimdi buradaydı gitti elden,
Gitti ebede gelip ezelden.

Ben gittim o haksar kaldı,
Bir köşede tarumar kaldı.

Baki o enisi dilden eyvah,
Beyrutta bir mezar kaldı.

Bildir bana nerde nerde Ya Rab,
Kim attı beni bu derde Ya Rab,

Nerde arayayım o dil rübayı,
Kimden sorayım bi-nevayı.

Derler ki unut o aşnayı,
Gitti tutarak reh-i bekayı.

Sığsın mı hayale bu hakikat,
Görsün mü gözüm bu macerayı?

Sür'atle nasıl da değişti halim,
Almaz bunu havsalam hayalim.

Çık Fatıma! lahdden kıyam et,
Yadımdaki haline devam et,

Ketm etme bu razı şöyle bir söz,
Ben isterim ah öyle bir söz.

Güller gibi meyl-i ibtisam et,
Dağı dile çare bul meram et,

Bir tatlı bakışla bir gülüşle,
Eyyamı hayatımı temam et.

Makber mi nedir şu gördüğüm yer,
Ya böyle reva mı ey cay-ı dilber.