Risalətun-nushiyyə/Dastani-ruhü əql və məyətəlləqü bihima minal əhval

Risalətun-nushiyyə Dastani-ruhü əql və məyətəlləqü bihima minal əhval
Müəllif: Yunus Əmrə

Mənbə: Yunus Əmrə. Əsərləri (PDF) (az.). "Öndər". 2004. ISBN 9952-416-00-7. 2017-05-25 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-25.

Gəl imdi dinlə sözi şərh edəyin,
Birin-birin anı sana deyəyin.

Çü şahun hikməti əqdəmdən idi,
Bu bir qaç sözə şərh Adəmdən idi.

Bu müxtəsər cəhan iki cehanca,
Dıigeli baqar isən yüz bin anca.

Əzim cehandurur könül cəham,
Səni izlər isən bulasın anı.

Xəbər verişərəm nəfsün əlindən,
Ümidün var isə gedəsin andən.

İki sultandurur sana həvalə,
Dilər hər birisi kim mülkət ale.

Biri rəhmanidür can həzrətindən,
Biri şeytanidür ğərəz yetinden.

Gör imdi kim, səni kimə taparsun,
Kimə qapu açub kimə yaparsun.

On üç bin erdürür rəhmanı ləşkər,
Zebunsız kimselerdür key ərənlər,

Toquz bindür bu nəfsün həşəratı,
Müdam eyərlüdür bunlarun atı.

Nişanlan bu kim, yüzləri qara,
Bu ni&inü şikayət qanda vara.

Saqınğıl kim, bulardan olmayasın,
Ki nəfs divanına yazılmayasın.

Qo nefsün dilegin can bəslər İsan,
Yerün nur, can sozini əslər isən.

Təkəbbür nəfsdür, sultanı bilməz,
Çərisinde eyü dirlik dirilməz.

Key an can gərək şah həzrətində,
Inlmadm tura sultan qatında.

Qədimdən nəfsdür sultana asi,
Bir orğandur həman anun bəhasi.

Bu nəfs oğlanları toquz kişidür,
Nifaqü şirk anlanın İşidür.

Ulu oğlı teme’ eyü iş etməz,
Cohan mülki anun olursa yetməz.

Bin ər tonlu tururlar qapusmda.
Əsir etmiş cəham tapusında.

Sevər dünyayı, çün oldur imam,
Susuzdur dünyəyə, qanmaz rəvanı.

Nəyi sevər isən, imanun oldur,
Necə sevməyəsin, suitanun oldur.

Sevündür bil səni səndən ilədən,
Ne sevər isən, ol yanəyə yidən.

Ki, sevdügündən ötə mənzilün yoq,
Əsil me'ni budur, söz, kələci çoq.

Bu yolda de’vi sığmaz, mə’ni gərək,
Nəyi kim sevər isən, anı gərək.

Buçuq gün turmayan əqlin qatında,
Nə layiq ola şahım həzrətində.

Görəm bir şəxs gelür bənzi sararmış,
Dutulmış dili, əqli yavı varmış.

Gəlüb əqlün önində tapu qıldı,
Həqə şükr eylədi, çün anı buldı.

Əgər sen əql isən, gəl bəni gör der,
Timar eylə, bənüm dərdüme ir der.

Ayıtmadun görəyin bir gün am.
Nə sordun kimsəyə, ol kimsə qam.

Təmə’ karvanıyilə yoldan azdum,
Sana gəldüm, çün Ögüm səndə sezdüm.

Bunalub sana gəldüm, halumı bil,
Mədədün var isə gözüm yaşın sil.

Təmə’ həbsinə düşdüm çıqamazın,
Qatı berkdür, divan yıqamazın.

Key ərənlərdürür zindanı bəklər,
Bəhadurlar, dəmür yürəkli ərlər.

Bin ər tonludurur təmə’ çərisi,
Mübarizdür, bəhadur hər birisi.

Ələ girəni zindana ururlar,
Ayağına da dəmür buyururlar.

Sual etdüm bulara nə kişisiz,
Ulunuz kimdürür, kimin eşisiz?

Dedilər qamusı nəfs qullandur,
Qamusınun təmə’ ululandur.

Təmə’darun yeri tamuda olur,
Qaçan tamud’ olan asudə olur?!

Yolum aldı bənüm, aldadı tutdı,
Bu gün, yarın ilə ömrüm dükətdi.

Əqil anun sözin çünkim eşitdi,
Təfəkkür eyleyüb kənduyə getdi.

Çü genə gəldi əql ögütlər anı,
Bizə gelənlərün qurtuldı canı.

Bizə gəldünisə əndişə yemə,
Nə qılam deyübəni ğüsse yemə.

Qənaət feqr İlə uş gelə şimdi,
Baqa dur düşmənə gör nedə şimdi.

Çağırdı muştucı, gəldi qənaət,
Hərir tonlar geyər, binər Burağ at.

Ələmləri yeşil bulundı çıqdı,
Kimsənə əsleməz yavlaq mıqdı.

Çavuşlar yögşürur sağda vü solda,
öirivü zəmzemedür dəgmə yolda.

Anı gordi qaçar nəfs həşəratı,
Gör imdi netədür xaliq sifatı.

Sınıqdı cümləsi, gerü qayıqmaz,
Dökər oğlın-qızın, ardına baqmaz.

Bunaldı cümləsi, turmadı qaçar,
Qılıç lazım dəgül, iş oldı naçar.

Qılıclar qanludur, ərləri qazı,
Uçar quşlar kibi atları tazı.

Teme’dən qurtarurlar elü şehri,
Sıdılar ləşkərin cəbri vu qəhri.

Edərlər hayü hu, nifrinü əfğan,
Mühaldur kimsə andan qurtara can.

Sıyub çərisin elinə aqarlar,
Qavub oğlın-qızın, şəhri yaqarlar.

öəzadən gəldi şeh textin’ oturdı,
Sipahilər qamu tapuya turdı.

Qamu şehıü qamu el rahət oldı,
Nərəyə varasan pür nemət oldı.

Görünməz oldı ol qızlığu afət,
Mətİrbazlar olurlar cümləsi mat.

Həriflər cümləsi taətə məşğul,
Olupdur cümləsi sultanına qul.

Oturur cümləsi xan məclisində,
Fərəhlarü qədəhlər əllərində.

Fərağet oldı bunlar xoş keçərlər,
Sürər saqi şərab, dün-gün içərlər.

Fərəh oldı bular, qayğulan yoq,
Əginləri bütün, qarınları toq.

Nedəm demək ırağ oldı bulardan,
Ki ömrü rizqə oldurur payendan.

Çü mehmandar kendüsi oldı sultan,
Ha düşər turmadın xan üstine xan.

Neçə sənün kibilər yedi toydı,
Bikirdürür dəxi, hiç əksimədi.

Yenür, turmaz, vəli zərrə gedülməz,
Nərədən gəldügini kimsə bilməz.

Ərənlordür bu dirligə, ərənlər,
Yüzin mə’şuqənün mütləq görənlər.

Heqiqet bunlar ölməzlər qalurlar,
Ki hər dəm yenidən qismət alurlar.

Yunus, cümlə sözün sənün fəridə,
Çü söz sənündürür, ol sen eşidə.

Necə sözün var isə sana söylə,
Xasü am könlüni "şey’ lİllah” eylə.

Ki zira cümlə iş ulularundur,
Təmənna eylegil, yol bularundur.